Opmerking vooraf:
Onderstaand artikel werd ons aangereikt door emeritus-pastor Harrie Buijssen. Over de inhoud is vooraf overleg geweest tussen ons redactielid Wiel Hacking ( die zitting heeft namens het pastoresteam) en de auteur. Als eindconclusie mag worden vastgesteld dat de zienswijze van de auteur niet geheel die van het pastorale team is.
Hoe denkt Rome over het gezin?
Misschien kunt u het zich nog herinneren: in 2013 heeft paus Franciscus aan alle bisschoppen over de hele wereld gevraagd een onderzoek in te stellen met betrekking tot de vraag: hoe denken de gelovigen in uw bisdom aangaande het gezin?
In 2014 werd daarover en bijzondere bisschoppensynode gehouden in Rome. Maar de paus zei er meteen bij: we nemen nog geen besluiten, over een jaar komen we terug en dan moeten er besluiten worden genomen. In oktober 2015 vond de tweede bijeenkomst plaats en toen werden er inderdaad besluiten genomen. Zoals gebruikelijk duurde het dan nog een lange tijd voordat deze besluiten gepubliceerd worden. In Nederland verscheen een Nederlandse versie daarvan pas kort geleden! (40 bladzijden kleine druk!)
Belangrijk is natuurlijk te weten wat er zoals aan wensen en voorstellen naar Rome werd gestuurd. Daarvoor moeten we vooral te rade gaan bij bisschop Johan Bonny van Antwerpen. Hij heeft zeer uitgebreid en geheel op eigen initiatief voorstellen naar Rome gestuurd. Hij wijst op een groeiende kloof tussen het morele onderricht van de Kerk en het morele inzicht van de gelovigen. We weten dat de Kerk nooit goed raad heeft geweten met seksualiteit. De kerkelijke leer baseerde zich steeds op de natuurwet. Dat hield in dat iedere geslachtsgemeenschap in principe tot vruchtbaarheid moest kunnen leiden. Nog in de jaren dertig van de vorige eeuw wees paus Pius XI de gehuwden erop dat ze niet langer geslachtelijk verkeer mochten hebben, wanneer bleek dat een van de echtelieden onvruchtbaar bleek te zijn! Zijn opvolgers hebben een milder standpunt ingenomen. De synode maakt zich ook nu zorgen over een sterke daling van het geboortecijfer, “die de maatschappelijke structuur verzwakt, de betrekking tussen de generaties in gevaar brengt en de blik op de toekomst onzekerder maakt”. (Over overbevolking, het eigenlijke probleem van deze tijd, geen woord.)
Tijdens het 2e Vaticaans Concilie (1963-1965) hebben de bisschoppen zich intensief met het thema: “Over de kerk in deze tijd” bezig gehouden. Kort samen gevat: het oordeel over de wenselijkheid om een nieuw leven te verwekken behoort in laatste instantie aan de ouders, die zich voor God hierover moeten uitspreken. De moderne mens hecht groot belang aan de vorming van een persoonlijk en gemotiveerd gewetensoordeel. Na het concilie heeft paus Paulus VI in de encycliek “Humane Vitae” veel van het gedachtegoed van het concilie terug gedraaid. Zijn beslissing stond haaks op het advies van de commissie die hij zelf benoemd had! Begrijpelijk dat bisschop Bonny hoopte dat de synode oog zou hebben voor de concrete en complexe wekelijkheid van het leven.
Juist wanneer het gaat over het gezin, moet men beseffen dat de inzichten van Afrika en Azië niet parallel lopen met Europa en Noord-Amerika. Ook tussen West- en Oost-Europa bestaan belangrijke verschillen. Met name in Nederland eindigt zeker een derde van huwelijken in echtscheiding. Vandaar dat de mogelijkheid van een tweede kerkelijk huwelijk na echtscheiding op de agenda kwam te staan. De Kerk heeft de onverbreekbaarheid van het huwelijk steeds vergeleken met de onverbreekbaarheid van Jezus en zijn kerk. Daarom wordt het kerkelijk huwelijk ook als een sacrament beschouwd.
De synode kreeg de vraag voorgelegd of de vergelijking wel juist is, maar een overtuigend antwoord werd niet gegeven. Waarover veel mensen graag het (eventueel veranderd) standpunt van de Kerk wilden weten, zijn zaken als: euthanasie, geboortebeperking, voorbehoedmiddelen, sterilisatie, abortus, samen wonen vóór het huwelijk, kunnen homo’s en lesbiennes een kerkelijk huwelijk aangaan. Al deze zaken werden ook nu absoluut afgewezen. 
Er werd tijdens de synode over 94 onderwerpen gestemd. De uitslagen van de ze stemmingen werd in een afzonderlijke lijst opgenomen. Er waren 265 bisschoppen aanwezig, synode Vaders genoemd. Opvallend was dat bijna nooit meer dan ongeveer 10 bisschoppen tegen hebben gestemd. Maar bij de onderwerpen 84 en 85 waren er 72 en 80 tegenstemmers. Niet vreemd. Hier wordt namelijk gesproken over gedoopten die zijn gescheiden en opnieuw een burgerlijk huwelijk zijn aangegaan. Zij hoeven zich weliswaar niet als geëxcommuniceerd te beschouwen, maar dan volgt een zeer mysterieuze zin: “…zij kunnen leven en rijpen als levende ledematen van de Kerk en haar daarbij als een moeder voelen die hen altijd opvangt, met genegenheid voor hen zorgt en hen bemoedigt op de weg naar het evangelie”. (Als u begrijpt wat hier bedoeld wordt, mag u het zeggen!) Maar deze mensen, die graag opnieuw in de kerk zouden willen trouwen, zullen zich niet kunnen voorstellen, wat ze zich daaronder moeten voorstellen. Het kerkelijk huwelijk is immers onontbindbaar, dat wordt met grote regelmaat herhaald en tot de deelname aan de communie worden ze niet toegelaten.
Weliswaar houdt de Kerk de mogelijkheid open dat een kerkelijk gesloten huwelijk nietig verklaard kan worden. Daarvoor moet men zich dan wenden tot de bisschoppelijke rechtbank, maar de rechtbank gaat er als regel van uit dat de betreffende echtparen niet begrepen hadden wat een huwelijk voorstelt. (Dat lijkt mij geen overtuigend argument en zijn er in onze tijd nog zulke domme mensen!)
Slotconclusie: alles overziende kun je zeggen: je wordt er niet vrolijk van! Niet alleen de inhoud maar ook het ingewikkeld en vaak verhullend taalgebruik nodigt niet uit deze tekst van de Buitengewone Synode over het gezin nog eens uitvoerig na te lezen. (U kunt de tekst overigens via de computer oproepen, RKK).
Nog een vrolijke noot: in Concilium, internationaal katholiek theologisch tijdschrift, 52e jaargang, mei 2016, wordt vermeld dat er tijdens de Synode ook 30 vrouwen en één man als toehoorders waren uitgenodigd. Die 30 vrouwen hadden geen stemrecht, die ene man echter wel, het was een kloosterbroeder! Zolang de Kerk nog voor dergelijke humor weet te zorgen, krijgen ze mij de Kerk niet uit!
Harrie Buijssen, emeritus-pastor.